३३ प्रतिशत शरीरमा अक्सिजन हुंदा यसरि बांचे अमेरिकी सर्बोच्च शिखरमा – स्मरण

संजय पण्डित – विश्व पर्वतारोही 

२२ फेब्रुअरी २०१५ मा   पुरै अमेरिकाको  सर्वोच्च शिखर एकोन्कागुआ आरोहणका लागि काठमाडौंबाट प्रस्थान गरेँ । ६ दिनको पैदल यात्रापछि आधार शिविर पुगियो । सगरमाथासहित आठ हजार मिटरका हिमाल चढिसकेको हुनाले मैले झन्डै सात हजार मिटर (६९६२ मि) को हिमाल चढ्नु खेलाँची सम्झेँ । म अत्यन्तै चिसो समयमा गएको थिएँ । यो वर्ष  २०१५ को अन्तिम आरोहण थियो हाम्रो । सबै फर्किसकेका थिए । एकोन्कागुआमा नोभेम्बरबाट आरोहण सुरु हुन्छ र मार्च १५ मा बन्द हुन्छ । सरकारले नै त्यसपछि हिमाल चढ्न रोक लगाएको छ । हामी १० मार्चमा चुचुरोमा पुग्नुपर्ने थियो । आरोहण दलमा अर्जेन्टिना, ब्राजिल, जापानिज र म गरी १० जना थियौँ । जसमध्ये ६ जनाले क्याम्प– २ बाट अगाडि जाने साहस गर्न सकेनन् ।

उनीहरू फर्किए । म मेरो गाइड, जापानको जोनिया र उसको गाइड बाँकी थियौं । हामी चारजना ६ हजार मिटरको अन्तिम क्याम्पमा पुग्यौँ । मौसम एकदमै राम्रो थियो ।सगरमाथामा जस्तो त्यहाँ डोरी टाँगिएको हुँदैन । हिउँकै बाटोमा हिँड्नुपर्छ । त्यसलाई अल्पाइन सिस्टम (आफैँ बाटो बनाएर जाने) भनिन्छ । अन्तिम दिन हामीलाई ९ सय मिटरको दूरी तय गर्नुपर्ने थियो । बिहान पाँच बजे यात्रा सुरु गरियो । बिहान नौ बजे यात्राको अन्तिम गन्तव्य ६ हजार ७ सय मिटरको केभ भन्ने ठाउँमा पुगियो । त्यहाँ नजिकै पुग्दा जोनिया डरायो । ऊ नसक्ने बताएर थकित मुद्रामा तल फर्कियो ।

म पनि जानै नसक्ने अवस्थामा थिएँ । तर, मैले सोचेँ, नेपालबाट मलाई सरकारदेखि सबैले हेरिरहेका छन्, ‘सञ्जयले अर्जेन्टिनाको हिमाल चढ्न सक्छ कि सक्दैन ?’ मेरो गाइड बाउटीले मलाई अन्तिमसम्म साथ दियो । ऊ मलाई आइज भन्थ्यो । पटक–पटक अगाडि गएर बोलाउँथ्यो । ऊ धुरु–धुरु रोइरहेको थियो किनभने आरोहीको केही कारणले निधन भयो भने गाइड जेल जानुपर्ने नियम त्यहाँ रहेछ । मलाई त्यो हिमालमा दुई सय मिटरको दूरी पार गर्न आठ घन्टा लाग्यो । म कसरी चुचुरोमा पुगेँ । आफैँलाई थाहा छैन । सर्वोच्च शिखरमा पुगेपछि आमाबुबाको तस्वीर र नेपालको राष्ट्रिय झन्डा /नेपाली राष्ट्रिय पोशाक फर्फराएँ फहराएँ । त्यतिबेला मैले तीन करोड नेपालीलाई एकैसाथ सम्झिएँ ।जब म झर्न सुरु गरेँ । थकित थिएँ ।

६ हजार मिटरको रेञ्जमा आइपुगेपछि हिँड्नै नसक्ने अवस्थामा पुगेँ । गाइड चिन्तित थियो । उसले पटक–पटक टेलिफोन गरेर रेक्स्यु टिम बोलाइरहेको थियो । गाइडले मलाई उतानो परेर सुत्न भन्यो । मैले सोचेँ कि उसले मलाई मार्न खोज्यो । आवेगमा आएर भनेँ, ‘यु वान्ट टु किल मी ?’ उसले जहाँ ठूलो ढुंगा आउँछ त्यतिबेला सुत्न भन्थ्यो । मलाई लाग्यो कि उसले माथिबाट ढुंगाले किचेर मार्न खोजिरहेको छ । मैले मार्न खोजेको आशंका गरेपछि हाम्रो झगडा भयो ।

माथि चढ्ने बेलामा औषधि सेवन नगर्ने तर फर्कँदा ‘डाइमोक्स’ नामको औषधि सेवन गर्न दिँदो रहेछ । इन्जेक्सनबाट । सायद उसले इन्जेक्सन लगाउन खोजेको थियो । त्यसरी इन्जेक्सन लगाएपछि तीन घन्टाजति फूर्तिका साथ हिँड्न सकिने रहेछ । तर, मैले हान्नै दिइनँ ।मैले तल आएपछि मलाई रेस्क्यु गर्न आएको पुलिस देखेँ, त्यसपछि बाँच्छु कि भन्ने आशा गरेँ । उद्दार गर्न आएको प्रहरी केभ (६,७०० मि) मा थियो । त्यहीँबाट जोनियाँ फर्केको थियो । उद्धारमा गएका प्रहरीले मलाई इन्जेक्सन दियो । त्यसपछि हिँड्न सक्ने भएँ । मैले नेपालीमा अर्जेन्टिनीहरूलाई धेरै गाली गरेँ ।

रातको ११ बजे तेस्रो क्याम्प (६ हजार मिटर) मा आइपुगेँ र सुतेँ । त्यसपछि मैले के–के भनेछु । ठूलो आवाजमा तिमीहरूले मलाई मा¥यौ भनेँ । पानी पनि खान मन लागेको थिएन । मेरो शरीरमा अक्सिजनको मात्रा ३ ३ प्रतिशत बाँकी रहेछ । मानिसलाई बाँच्नका लागि ८०÷९० प्रतिशत अक्सिजन चाहिन्छ । तर, मेरो शरीरमा भएको अक्सिजन धेरै कम हो । चिकित्सकले तत्काल क्याम्प–२ मा झारेनौँ भने सञ्जयले भोलि सूर्य देख्न पाउँदैन भनेछन् ।गाइडले मलाई भन्यो, ‘तेरो शरीरमा ३३ प्रतिशत अक्सिजन छ, यहीँ बसिस् भने भोलिसम्ममा मर्छस् ।’ उसले सम्झायो, नेपालमा तिम्रो बाबुआमा र श्रीमती छन् । तैंलै जानुपर्छ । मैले तल आउन मानिनँ । केही खाएको थिइनँ । शरीर लखतरान भएको थियो । सक्ने अवस्थै थिएन । गाइडले मेरो स्लिपिङ ब्याग घिसारेर टेन्टबाहिर ल्यायो ।

व्यापक जाडो भयो । घरमा बाबुआमा, श्रीमती सम्झेँ । भोलि बिहानको मृत्युलाई सम्झेंँ र तल झर्ने निर्णय गरेँ । राति साढे १२ बजे ‘ड्राइ’ हिमालको अन्तिम काखबाट तल झरेँ । बेस क्याम्पमा आएपछि हिरो बनेँ  किनकि १० जनाको टोलीमा मैले मात्र  आरोहण गरेको थिएँ ।  बेस  क्याम्प बाट हेलिकप्टरमा   उद्दार गरि अन्तिम प्रर्बेश  बिन्दुमा लिए    । ९ मार्च मेरो जन्मदिन थियो । त्यहीँ जन्मदिन मनाएर नेपाल फर्किएँ |

Save